یکی از مهمترین مراحل رشد و تکامل جسمی و روانی فرد دوره ی نوجوانی است.
دوره ی نوجوانی، دوره ی انتقال از کودکی به بزرگسالی است و با افزایش فشارهایی در جنبه های متعدد زندگی همراه است و در نتیجه ی این فشارها، فرد دچار آشفتگی های فراوانی می شود.
همین مسائل باعث می شود که این دوره، یک دوره ی آسیب پذیری ویژه برای رشد نشانه های ناسازگارانه مثل افسردگی باشد.
البته که هر فردی در هر دوره ی سنی می تواند نسبت به این موارد شکننده و آسیب پذیر باشد ولی مسئله ی مهم این است که نوجوانان حساسیت بالاتری نسبت به این مسائل دارند، بنابراین آسیب پذیرتر هستند.
احساس غم شدید و لذت نبردن از فعالیت های روزانه از نشانه های بارز اختلال افسردگی است، بنابراین نوجوانانی که دچار اختلال افسردگی هستند حداقل یکی از این نشانه ها را دارند ولی ممکن است آن ها را به شکل دیگری بروز دهند.
مثلا نوجوانان ممکن است بیشتر از اینکه در واکنش به تجربه ی احساس غم شدید، گوشه گیر شوند، تحریک پذیری بیشتری داشته باشند و اعمال و رفتار پرخاشگرانه از خود نشان دهند.
بی انرژی بودن، عدم تمرکز، خود سرزنشی، عزت نفس پایین و دوست نداشتن خود، احساس زشت بودن، شکست خوردگی، احساس گناه و افکار مکرر درباره ی مرگ و خودکشی می تواند از علائم افسردگی در نوجوانان باشد.
البته موارد بیان شده، نشانه های روانی و عاطفی مطرح در اختلال افسردگی هستند، از دیگر نشانه های اختلال افسردگی نشانه های رفتاری هستند که می توانند بین افسردگی نوجوانان و دیگر گروه های سنی متمایز باشند.
نشانه های رفتاری در نتیجه ی نشانه های روانی اختلال افسردگی در نوجوانان، بروز پیدا می کنند، از جمله ی این نشانه های رفتاری:
دوری از محیط خانواده و جذب شدن در گروه های دوستی ناهنجار و خطرناک است.
مصرف مواد مخدر، تضعیف در عملکرد تحصیلی، اهمال کاری در انجام دادن وظایف تحصیلی، فرار از مدرسه، تغییر در الگوی خواب و اشتها، بی توجهی به بهداشت شخصی و … نیز از دیگر نشانه های رفتاری است که در نوجوانان افسرده می توانیم مشاهده کنیم.
برای درمان افسردگی نوجوانان، والدین نقش بسیار پررنگی دارند و نیاز هست که والدین نسبت به این مسئله حساسیت بالایی داشته باشند و برای رفع این مشکل و اختلال به نوجوانان خود کمک کنند.
متاسفانه یکی از علت های ایجاد اختلال افسردگی در نوجوانان رفتار نادرست والدین است که البته در بیشتر مواقع از سر نا آگاهی اتفاق می افتد.
بنابراین یکی از اقدام های مهمی که والدین هر نوجوانی نیاز است انجام دهند این است که اطلاعات خود را درباره ی این دوره و تغییر و تحولات آن و فشاری که ممکن است متوجه نوجوانان باشد، بالا ببرند.
در بسیاری از مواقع نوجوانان مشکلات خودشان را به والدینشان نمی گویند و به همین دلیل ممکن است والدین هیچگاه نسبت به اختلال فرزند خود اطلاعی نداشته باشند یا اینکه آن را جدی نگیرند.
در صورتی که این مسئله بسیار مهم است و نیاز است که والدین نسبت به تغییرات رفتاری در نوجوان خود حساس باشند و سعی کنند در این زمینه به نوجوان خود کمک کنند.
البته همانطور که گفته شد نوجوانان در دوره ی نوجوانی به دلیل تغییر و تحولات جسمانی و روانی دچار تنش های بسیاری می شوند و هر تغییر رفتاری به معنای وجود افسردگی در نوجوانان نیست.
ولی حساسیت والدین در این دوره ی سنی نسبت به تغییرات فرزند نوجوانشان و تلاش در جهت توجه به تنش های ایجاد شده و رفع نیازهای آن ها بسیار مهم است.
یکی دیگر از اقدامات مهمی که والدین می توانند انجام دهند ارتباط با مسئولان مدرسه از جمله دبیران و مشاوران و آگاهی از عملکرد و رفتار فرزندشان در مدرسه است.
ایجاد فرصت های مختلف برای گوش دادن به صحبت های فرزند نوجوان به دور قضاوت و برای پی بردن به احساسات منفی آن ها از جمله کارهای مهمی است که هر یک والدین نیاز است انجام دهند.
در اولین مراحل اقدام برای کمک به نوجوانان افسرده ممکن است که آن ها مقاومت نشان دهند و تمایلی به صحبت با والدین نشان ندهند.
ولی نیاز است که این را بدانیم که آن ها در موقعیت مناسبی قرار ندارند و نیاز است که والدین در این شرایط صبور باشند و از ناامید شدن و یا عصبانیت زود هنگام و نشان دادن واکنش های هیجانی خودداری کنند.
نوجوانان در این شرایط بیشتر از هر چیزی به حمایت و توجه والدین نیاز دارند و مسلما حضور و توجه والدین بیش از هر چیز می تواند به آن ها کمک کند.
گاهی ممکن است شدت افسردگی در نوجوانان آنقدر زیاد باشد که نوجوان افکار و اعمال مربوط به خودکشی و مرگ داشته باشد.
در چنین شرایطی مراجعه به مشاور کودک و نوجوان و دریافت کمک حرفه ای و تخصصی بسیار مهم است و نیاز است که والدین هرچه سریعتر برای این کار اقدام کنند.
در آخر باید بگوییم که دوران نوجوانی، دورانی است که نوجوان به دنبال هویت خود است و در نتیجه ی این هویت یابی با چالش های زیادی روبرو است و همانطور که گفته شد ممکن است در این مرحله دچار آشفتگی های زیادی شود.
ولی اگر والدین سعی کنند حمایت و توجه لازم را از فرزند نوجوان خود در زمان آشفتگی آن ها داشته باشند، آن ها این مرحله را با موفقیت پشت سر می گذارند و خیلی زود هویت خود را پیدا می کنند و از این رفتارهای متناقض و آشفتگی ها رهایی پیدا می کنند.