نیکتوفوبیا (ترس از تاریکی در بزرگسالان)

ممکن است همه ی ما ترس از تاریکی را در کودکی و زمان های دور تجربه کرده باشیم اما این ترس در نوجوانی و بزرگسالی غیر طبیعی است. در واقع نیکتوفوبیا، ترس از تاریکی در بزرگسالان است که در طی آن حین قرار گرفتن در تاریکی احساس تنش و اضطراب می کنند. در ادامه به بررسی بیشتر نیکتوفوبیا می پردازیم.

نیکتوفوبیا

لغت نیکتوفوبیا برگرفته از دو کلمه ی یونانی است.(nyktos) به معنای شب و (phobia) به معنی ترس. طی تحقیقات انجام شده عدم نور و تاریکی شب موجب ترشح هورمونی می شود که اضطراب و ترس را تشدید می کند. البته بعضی از افراد قادرند این حجم از اضطراب را آرام کنند و به مقابله با آن بپردازند. ترس از تاریکی مانند بسیاری از فوبیاهای دیگر ترسی بازدارنده است و ممکن است باعث شود فرد برای انجام کارهای ضروری و روزمره مانند رفتن به داخل جامعه نیز خودداری کند.

علائم فوبیای تاریکی

علائم فوبیای تاریکی یا همان نیکتوفوبیا تا حدود زیادی به فوبیاهای دیگر شباهت دارد. افراد مبتلا به نیکتوفوبیا هستند هنگام قرار گرفتن در تاریکی ترس بسیار شدیدی را تجربه می کنند. نیکتوفوبیا در بعضی مواقع موجب می شود که فرد از شدت ترس و اضطراب به خود آسیب برساند.

علائم جسمی نیکتوفوبیا عبارتند از:

افزایش ضربان قلب

گرگرفتگی و تعریق سرد

مشکلات تنفسی

درد در موضع قفسه سینه

لرزیدن یا سوزن سوزن شدن بدن

سرگیجه

ناراحتی های معده معده و گوارشی

گرگرفتگی

علائم روانی نیکتوفوبیا:

احساس وحشت و اضطراب

نیاز به فرار از وضعیت فعلی

جنون آنی

احساس رفتن از هوش و از بین رفتن قوای بدن

احساس درماندگی و استیصال

دلایل ترس از تاریکی در بزرگسالان

نیکتوفوبیا در کودکان بین سنین 3 تا 6 سالگی ظهور می کند. البته ترس از تاریکی در این سنین امری طبیعی به نظر می رسد و در واقع این ترس بخشی از مرحله رشد کودک است. در این سنین کودکان نسبت به ارواح و هیولاهای خیالی وحشت دارند و گمان می کنند به محض تاریک شدن هوا هیولاها و ارواح به سمت آن ها می آیند.

به همین علت است که بیشتر آن ها از تنهایی خوابیدن وحشت دارند و با بودن در کنار پدرو مادر احساس امنیت می کنند.

روشن کردن چراغ خواب در اتاق کودک می تواند به بهبود این ترس کمک می کند. اگر ترس از تاریکی در کودک درمان نشود به معضلی بزرگ تبدیل شده و تا بزرگسالی با فرد همراه است. در این صورت فرد مبتلا به نیکتوفوبیا می ماند.

دلایل دیگری نیز ممکن است به نیکتوفوبیای بزرگسالی تبدیل شود. دلایلی نظیر:

والدین مضطرب:

بعضی از کودکان وقتی می بینند والدینشان از موضوعی وحشت دارند به طور طبیعی می آموزند که آن ها نیز نسبت به آن مسئله مضطرب باشند.

والدین سخت گیر:

برخی از والدین نسبت به فرزندان خود شدیدا کنترل گر و سخت گیر هستند در نتیجه آن ها به والدین وابستگی بیش از اندازه پیدا می کنند و به اختلال اضطراب فراگیر نیز مبتلا خواهند شد.

وقایع استرس زا:

تجربه کردن اتفاقات استرس زا ممکن است افراد را به انواع فوبیا مبتلا کند.

ژنتیک: ژنتیک در ابتلا به انواع فوبیا موثر است. به همین دلیل برخی از افراد نسبت به سایرین بیشتر در معرض ابتلا به فوبیا قرار دارند.

نیکتوفوبیا و اختلالات خواب

در بعضی مواقع ممکن است نیکتوفوبیا با نوعی از انواع اختلالات خواب به عنوان مثال بی خوابی(insomnia)همراه باشد.

مطالعه ای بر دانشجویان یک دانشگاه که به بی خوابی مبتلا بودند انجام شد و در آخر نتایج نشان کمی داد که نیمی از آنها نسبت به تاریکی وحشت دارند. محققان حین تاریکی و روشنایی پاسخ آن ها به محرک را بررسی کرده اند. بیشتر این افراد با شنیدن کوچکترین صدا وحشت زده می شوند.

راه های مقابله با ترس از تاریکی

برای افرادی که از بیماری نیکتوفوبیا رنج می برند روش هایی ارائه می شود که شامل درمان کامل توسط یک روانشناس و بهبود سبک زندگی است. البته روش هایی هم در محیط زندگی تجویز می شود که با انجام آنها، فرد چندین قدم به درمان نزدیک خواهد شد. روش هایی از قبیل:

شناسایی یک عبارت مقابله ای برای کاهش اضطراب

(همه جا تاریک است اما من در امان هستم)

استفاده از چنین جملات آرامبخش و تلقین و تکرار آنها میزان اضطراب وارده را کاهش خواهد داد.

تمرینات تنفسی مانند نفس عمیق کشیدن برای کاهش افکار منفی و تقویت خواب

تکنیک های تنفسی مانند دم و بازدم آگاهانه و خالی کردن مغز از هرگونه فکری شما را از نظر ذهنی بسیار آماده خواهد ساخت.

تمرکز بر روی یک تصویر مثبت در تاریکی

خود را در مکان هایی که دوست دارید الان آنجا می بودید تصور کنید و حس مثبتی که از این کار به روحو جسم شما تزریق می شود قادر است شما را بر اضطراب تاریکی چیره کند.

تمرین ریلکسیشن و آرمیدگی عضلانی پیشرونده

شما می توانید این تمارین را به صورت نشسته و یا حتی خوابیده انجام دهید.

این تکنیک شامل تصور هر قسمت از بدن به صورت جداگانه در حال ریلکسیشن است. این تمرین ها ناخودآگاه به بدن کمک می کند هنگامی که در تاریکی قرار گرفتید اضطراب کمتری داشته باشید. اگر با انجام این تمرین ها نیز حال بهتری پیدا نکردید بهتر است هرچه سریعتر به یک روانشناس مراجعه کنید.

درمان ترس از تاریکی در بزرگسالان

برای درمان ترس از تاریکی روش های موثر و متداولی پیشنهاد می شود. روش هایی از قبیل:

رفتاردرمانی شناختی(cbt):

در این روش روانشناس با گفتمان و صحبت کردن در مورد این اختلال و پرداختن به جزئیات آن تلاش می کند فرد را در جهت از بین بردن این ترس یاری کند. علاوه بر آن فرد باید افکار مزاحم خود حین مواجهه با تاریکی را تبیین کند تا روانشناس راه حل درست مقابله با آن را ارائه نماید.

مواجهه درمانی:

مواجهه درمانی توسط بسیاری از روان شناسان برای مقابله با انواع فوبیا تجویز می شود. این رو شامل حساسیت زدایی تدریجی و در واقع مواجه شدن با محرک(تاریکی)است پس از گذشت مدتی ترس فرد از تاریکی کاهش خواهد یافت.

مصرف دارو

برای افرادی که خواب خوبی ندارند و اضطراب و تشویش مانع خواب راحت آنهاست ممکن است به صلاح دید روان درمانگر تحت نظر داروهایی تجویز شود. البته این داروها فقط به صورت مقطعی قادرند تا حدودی به شما کمک کنند و به حل شدن مشکل اصلی کمکی نخواهند کرد. برای این افراد روند درمان باید به صورت ادامه روان درمانی+ دارودرمانی توامان باشد و مصرف صرف دارو درمانی قطعا شما را به نتیجه نخواهد رساند.

کلام آخر

نیکتوفوبیا نوعی فوبیاست که طی آن فرد از تاریکی ترسی غیر معقول و شدید دارد. این ترس نیز مانند بسیاری از ترس های دیگر ناتوان کننده به نظر می آید و ممکن است حتی نیازهای اولیه فرد نظیر خواب را مختل کند. با شروع درمان هرچه سریعتر خود می توانید کمک بسیاری به روند درمان خود کنید.

نویسنده:  مرکز مشاوره روانشناسی ازدواج، خانواده و نوروفیدبک