سوء مصرف مواد و آسیب های جسمانی و روانی و زیان های اقتصادی – اجتماعی ناشی از آن، یکی از معضلاتی بوده که از دیرباز، در بسیاری از کشورها از جمله ایران شایع شده بوده است ولی در حال حاضر، با معضل جدیدی در این حوزه درگیر هستیم که آن تغییر مصرف مواد مخدر از مواد سنتی به مواد صنعتی، از جمله شیشه است. که همین امر باعث شده است درمان اعتیاد به شیشه مورد توجه قرار گیرد.
شیشه یک ماده ی محرک بسیار قوی است که نه از طبیعت، بلکه به صورت مصنوعی و از ماده ی صنعتی مت آمفتامین و در لابراتوارهای کوچک و نا امن خانگی ساخته می شود.
این ماده، ظاهری شبیه به کریستال دارد که به راحتی در آب یا الکل حل می شود و مصرف کنندگان شیشه، آن را به 4 طریق استنشاقی، خوراکی، تزریق یا تدخین استفاده می کنند.
چگونگی مصرف شیشه تفاوتی بر نوع تاثیرات آن بر مغز و عملکرد انسان نمی گذارد فقط تفاوت در نوع مصرف، سبب تفاوت در زمان تاثیر گذاری می شود.
در روش تدخین و تزریق، شیشه در کمتر از ده ثانیه بر مغز و عملکرد آن تاثیر می گذارد ولی تاثیر گذاری روش استنشاقی و خوراکی طولانی تر است و در روش خوراکی ممکن است 20 دقیقه زمان ببرد تا بر مغز تاثیر بگذارد.
شیشه، می تواند با تسهیل در آزاد سازی 2 انتقال دهنده ی عصبی موجود در مغز به نام دوپامین و نور اپی نفرین، سبب برانگیختگی سیستم عصبی مرکزی شود و به همین دلیل مصرف آن در کوتاه مدت می تواند سبب لذت آنی و سرخوشی شدید و طولانی مدت شود.
همانطور که اشاره شد، مصرف شیشه می تواند سبب افزایش لذت و سرخوشی در فرد شود و به علت ترشح دوپامین، می تواند سبب افزایش انرژی فرد شود به طوری که ممکن است فرد حتی تا 2 روز نیاز به خواب و استراحت را در خودش احساس نکند، این افراد بعد از مصرف شیشه ممکن است کم اشتها شوند، پر حرف و دست و دلباز شوند و احساس کنند که می توانند بدون وقفه و بدون خستگی بر روی یک کار متمرکز شوند.
به دلیل تاثیرات این چنینی شیشه، ممکن است بسیاری از نوجوانان و نوجوانان با هدف تمرکز بیشتر بر روی دروس خود به مصرف آن رو بیاورند و از آنجا که مصرف آن می تواند سبب افزایش خلق شود، بسیاری از افراد با هدف دوری از افکار ناخوشایند و از بین بردن خلق منفی از آن استفاده می کنند.
البته توجه به این نکته ضروری است که بدانیم علائمی که بیان شد می تواند علائم دوره ی شیدایی در اختلال مانیا نیز باشد، بنابراین اگر که چنین علائمی را در فردی مشاهده کردیم نمی توانیم به طور صد در صد احتمال مصرف شیشه را بدهیم ولی اگر فرد تابحال چنین علائمی نداشته و به یکباره دچار چنین علائمی شده می توانیم بگوییم احتمال اینکه شیشه مصرف کرده باشد زیاد است و درمان اعتیاد به شیشه اهمیت به سزایی می یابد.
یکی از مهمترین عوارض مصرف شیشه وابستگی به آن است، بر خلاف تبلیغ فروشندگان و سازندگان
آن که شیشه را از سایر مواد مخدر جدا می کنند و با ادعای اینکه شیشه ماده ی مخدر نیست و بنابراین اعتیاد آور نیست، افراد را به مصرف آن ترغیب می کنند در صورتی که چنین ادعایی کاملا غلط است، اینکه شیشه ماده ی مخدر نیست، درست است ولی اعتیاد آور نبودن آن از پایه غلط است، شیشه ماده ی محرکی است که شدت وابستگی و اعتیاد آوری آن بسیار بالا است و به دلیل تاثیرات مستقیمی که بر مغز می گذارد عوارض جسمانی و روانی بسیاری دارد. از جمله ی این عوارض:
درمان اعیتاد به شیشه : مصرف شیشه می تواند عوارض روانی بسیاری از جمله افسردگی، اضطراب و خستگی را در پی داشته باشد.
به این دلیل که بعد از مصرف شیشه فرد بسیار پر انرژی و کم خواب می شود و انرژی زیادی را مصرف می کند، بعد از اینکه تاثیرات آن از بین می رود، دچار خستگی بیش از حد می شود و حتی ممکن است تا دو روز بخوابد. این خستگی ها و احساس غم ناشی از عدم مصرف شیشه می تواند فرد را به مصرف هرچه بیشتر شیشه ترغیب کند و در نتیجه به مرور باعث تخریب بسیاری از مناطق مغزی شود.
در نتیجه ی تخریب نواحی مغزی، به مرور ارتباط فرد با واقعیت قطع می شود و فرد دچار توهم های ادراکی (شنیداری، دیداری، پوستی، حسی) می شود.
در توهم های شنیداری فرد ممکن است احساس کند که رنگ ها حرف می زنند و در توهمات دیداری گاهی ادعا می کنند که موجوداتی را می بینند که در عالم واقع وجود ندارند.
یکی از توهمات رایج آن ها، توهمات حسی است که احساس می کنند موجودی زیر پوست آن ها در حال حرکت است بنابراین پوست دست خود را می کنند تا حشره را از زیر پوست خود دربیاورند.
روان پریشی و رفتارهای جنون آمیز و بدبینی و رفتارهای خشونت آمیز غیر قابل کنترل از جمله ی عوارض روانی مصرف شیشه و نتیجه ی تخریب نواحی مغزی است.
بدبینی این افراد اغلب نسبت به شریک عاطفی شان است و ممکن است مدام توهمات دیداری مبنی بر خیانت همسر یا شریک عاطفی شان داشته باشند و در پی این توهمات، ممکن است آسیب های زیادی به شریک عاطفی خود وارد کنند چون معتقدند شریکشان را در حال خیانت به خود مشاهده کرده اند در حالی که اینها توهمی بیش نیست.
قبل از هر چیز باید بدانیم که قطع خود سرانه ی مصرف شیشه می تواند خطرات زیادی به همراه داشته باشد، بنابراین مشورت با پزشک و متخصص در جهت درمان اعتیاد به شیشه، از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.
برای درمان فردی که به مصرف شیشه اعتیاد دارد، نیاز است خانواده در این راستا تلاش های زیادی بکنند، چرا که خانواده نقش بسیار پررنگی در ایجاد انگیزه برای ترک، در فرد معتاد دارد.
بسیاری از خانواده ها با روش های غلط سعی می کنند فرد را مجبور به ترک کنند در صورتی که باید بدانند اولین و مهمترین مرحله برای ترک، این است که فرد معتاد، بپذیرد که بیمار است و انگیزه برای ترک داشته باشد؛ مسلم است که انگیزه با اجبار و دعوا به وجود نمی آید بلکه نیاز است که خانواده برای ایجاد انگیزه در فرد بیمار تلاش کنند.
این طبیعی است که بسیاری از خانواده ها ندانند که برای رفتار درست و ایجاد انگیزه در فرد معتاد، لازم است چه کارهایی انجام دهند بنابراین در این شرایط بهتر است که با مراجعه به متخصص و دریافت آموزش های لازم در جهت کسب این اطلاعات اقدام کنند.
در صورت ایجاد انگیزه در فرد معتاد نیاز است که فرد با انجام آزمایشات و معاینات لازم توسط متخصص، دروهای لازم را دریافت کند، این مرحله به قصد سم زدایی صورت می گیرد.
سم زدایی اولین کاری است که در مرحله ی ترک نیاز است انجام شود. در این مرحله بدن فرد توسط داروها و رژیم غذایی مناسب پاکسازی می شود.
داروهایی که پزشک تجویز می کند برای کاهش علائم ترک و افزایش تحمل فرد معتاد به شیشه است.
در دوره ی ترک، فرد معتاد با بسیاری از مسائل و مشکلات عاطفی روبرو می شود، که البته این عوارض موقتی اس و همزمان با پیشرفت روند بهبودی بیمار، به تدریج از بین می روند.
از جمله ی این مشکلات افسردگی، خستگی بیش از حد، ناامیدی، اختلال در خواب، تمایل به انزوا و تنهایی، تمایل دوباره به مصرف شیشه، افزایش اشتها و … است، همچنین به دلیل محرومیت از ماده ی مخدر، فرد بسیار تحریک پذیر و عصبی می شود بنابراین نیاز است که در این دوران با مراجعه به روانشناس این علائم را مدیریت و کنترل کرد و بتوان راحت تر این دوران را سپری کرد.
از جمله ی روش هایی که برای ترک شیشه بکار می رود:
روش تی اس دی TSD
این روش، روشی طولانی مدت است و در این روش کاهش مصرف مواد طی ده ماه، در گام های بیست و یک روزه صورت می گیرد.
در این روش متخصصان تنتور تریاک را جایگزین ماده ی مصرفی شیشه می کنند و پس از هر 21 روز، یک پنجم مقدار مصرف را کاهش می دهند تا به تدریج و طی ده ماه مصرف به صفر برسد.
در این روش، با تشکیل کلاس های گروهی و فردی سعی می کنند به اصلاح حالت های روانی فرد بیمار نیز بپردازند.
درمان نگهدارنده با متادون
بعضی از متخصصان برای درمان اعتیاد به شیشه از متادون استفاده می کنند اما متادون اصولا برای ترک مواد افیونی مثل هروئین و تریاک و مشتقات آن کاربرد دارد و نمی تواند برای ترک شیشه که ماده ای محرک است موثر باشد، حتی می تواند مشکلاتی از جمله اعتیاد به متادون را نیز برای فرد معتاد به شیشه، به همراه داشته باشد.
درمان با نوروفیدبک و بیوفیدبک
این روش در دنیا برای ترک مواد محرک، بسیار مورد توجه قرار گرفته است.
در درمان با نوروفیدبک با تمرین هایی که به فرد می دهند می توانند صدمات وارد شده به مغز را جبران کنند و عملکرد مغز را درست کنند.
از این روش با هدف فراهم آوردن امکان تغییر ارادی بعضی از پارامترهای خاص استفاده می شود.
درمان دارویی
اینکه تصور کنیم داروی خاصی برای درمان اعتیاد به شیشه وجود دارد اشتباه است. در واقع داروهایی که متخصصان استفاده می کنند مکمل های ویتامینی و پروتئینی هستند که به منظور تقویت جسم و بهبود عملکرد مغز فرد در دوره ی ترک، تجویز می شوند.
روش دیگری که در روند ترک شیشه استفاده می شود روشی خودیاری به نام روش دوازده قدمی یا شیشه ای های گمنام CMA است.
در این روش گروهی توسط افراد بهبود یافته تشکیل می شود و هدف آن کمک کردن به مصرف کنندگان شیشه برای ترک است.
روش این گروه ها، مانند گروه های NA که در جهت کمک به مصرف کنندگان مواد افیونی تلاش می کنند، است ولی در گروه CMA یا گروه شیشه ای های گمنام، فقط افرادی حضور دارند که اعتیاد به مصرف شیشه دارند.
در مورد دوره ی درمان اعتیاد به شیشه نمی توان زمان دقیقی را تعیین کرد، در واقع دوره ی درمان و موفقیت آمیز بودن آن بستگی زیادی به شدت و مدت مصرف ماده و همچنین آمادگی روحی و بدنی و مقاومت بدنی فرد و همچنین تمایل فرد به ترک دارد ولی به طور کلی روند ترک بین 2 تا 8 ماه طول می کشد.
همچنین یکی از مواردی که در موفقیت آمیز بودن دوره درمان بسیار نقش دارد مراجعه به مرکز معتبر و انتخاب متخصصی مجرب در این زمینه است.
اگر افراد برای این منظور به مراکز غیر معتبر مراجعه کنند و از درمانگر مناسبی بهره مند نشوند، نه تنها موفق به ترک نمی شوند بلکه آسیب های زیادی را نیز متحمل می شوند.
مرکز مشاوره ستاره ایرانیان برای این منظور، با داشتن مشاورانی مجرب همراه شما خواهد بود تا بتوانید خود یا عزیزانتان را درمان کنید و در جهت زندگی بهتر قدم بردارید.