درمان پردازش شناختی (CPT) تکنیک درمانی برای کمک به افراد برای مقابله با رویدادهای آسیب زا زندگی و تأثیر ماندگاری این رویدادها بر زندگی، طراحی شده است.
هدف از رویکرد پردازش شناختی کمک به افراد برای مدیریت موثر افکار ناراحت کننده با به دست آوردن درک عمیق تر از چگونگی تأثیر تجارب آسیب زا بر نحوه تفکر آن ها می باشد. اگرچه درمان پردازش شناختی در ابتدا برای درمان استرس پس از سانحه در بازماندگان تجاوز جنسی ایجاد شد، اما ثابت شده است که یک رویکرد مفید برای افرادی است که به دنبال کمک برای برخی از مسائل دیگر، مانند تروماهای مربوط به جنگ و غیره هستند نیز مفید می باشد.
درمان پردازش شناختی، شکلی از درمان شناختی رفتاری می باشد که از دو نظریه اولیه ایجاد شده است: نظریه پردازش اطلاعات پی جی لانگ و اختلال استرس پس از صانحه PTSD.
نظریه پردازش اطلاعات لانگ بیان می کند که استرس پس از صانجه به این دلیل ایجاد می شود که خاطرات یک حادثه آسیب زا منجر به احساس ترس و در نهایت رفتارهای فرار و اجتناب می شود. به عبارت دیگر، هنگامی که فرد محرکی را تجربه می کند که خاطرات یک رویداد آسیب زا را برانگیزد، یک شبکه ترس در حافظه فعال می شود.. سپس فرد سعی می کند از این ترس اجتناب کند یا از آن بگریزد، اما این تلاش عموماً تأثیر ناخواسته ای در حفظ ترس دارد. بر اساس این نظریه، قرار گرفتن مکرر در معرض محرک آسیب زا در یک محیط امن و درمانی، گام مهمی در فرآیند پذیرش این ترس می باشد.
اختلال استرس پس از صانحه گسترده تر از نظریه لانگ است، زیرا تنها چگونگی توسعه شبکه های ترس را توضیح نمی دهد، بلکه چگونگی ظهور سایر واکنش های احساسی مرتبط را نیز توضیح می دهد. این نظریه بر توانایی افراد برای درک و کنار آمدن با یک رویداد آسیب زای زندگی تمرکز می کند، زیرا آن ها سعی می کنند حس کنترل را در زندگی خود پس از آن رویداد به دست آورند.
بر اساس این نظریه، احساسات اولیه احساساتی هستند که نتیجه مستقیم یک تجربه آسیب زا هستند، در حالی که احساسات ثانویه احساساتی هستند که ممکن است از تفسیر فرد از تجربه آسیب زا ایجاد شوند.
برای مثال، شخصی که مورد حمله توسط شخص دیگری قرار می گیرد، ممکن است در ابتدا احساسات اولیه مانند ترس و خشم را تجربه کند. با این حال، فردی که معتقد است حتی تا حدی مسئول حمله است، ممکن است احساس گناه یا شرم ثانویه داشته باشد. وقتی افراد بتوانند به اندازه کافی تفسیرهای نادرست مانند این ها را به چالش بکشند، ممکن است احساسات ثانویه و افکار مزاحم کمتری را در مورد تروما تجربه کنند.
در حالی که درمان پردازش شناختی (CPT) در ابتدا برای بازماندگان تجاوز جنسی و سایر جنایات خشونت آمیز مورد استفاده قرار می گرفت،اما به مرور متوجه شدند که این درمان در استرس پس از صانحه مانند ترومای مربوط به حوادث نظامی موثر است.
پردازش شناختی که بیش از 12 جلسه و معمولاً 3 ماه طول می کشد، به افرادی که در حال درمان هستند کمک می کند تا افکار ناراحت کننده ای را که در نتیجه تروما تجربه می کنند را تغییر دهند. چهار مولفه اصلی برای این رویکرد وجود دارد.
در جلسه اول، افرادی که تحت درمان هستند، زمانی را صرف بحث در مورد علائم خاص استرس پس از صانحه، آموزش و اطلاعاتی در مورد این علائم، سایر علائم معمول PTSD، واکنش افراد به تروما، مبانی نظریه شناختی و تاثیر درمان پردازش شناختی، می کنند. سپس افراد تحت درمان میتوانند سؤال بپرسند و در مورد فرآیند درمان تاثیر بگیرند.
هنگامی که درمان شروع می شود، افراد برای شناسایی و درک باورهای خود در مورد پاسخ های عاطفی به رویداد آسیب زا تلاش می کنند و اغلب در این فرآیند از افکار و احساسات خود آگاه تر می شوند. برای دستیابی به این هدف، درمانگران به افرادی که تحت درمان هستند کمک میکنند تا شرح مفصلی از رویداد آسیبزا را به اشتراک بگذارند.
با پیشرفت جلسات درمانی، کسانی که تحت درمان هستند اغلب با موفقیت یاد می گیرند که چگونه افکار خود را زیر سوال ببرند و به چالش بکشند.
در مراحل بعدی پردازش شناختی (معمولاً 8 تا 12 جلسه) درمانگران به افراد کمک میکنند تا راههایی را که سیستمهای اعتقادی میتوانند پس از آسیب تغییر کند، باورهای مربوط به ایمنی، عزت نفس، روابط صمیمی، قدرت، کنترل و اعتماد را درک کنند.
درمان پردازش شناختی برای رسیدگی به عواقب بعدی حوادث آسیب زا طراحی شده است. این روش اولین بار برای درمان افرادی که از جنایات خشونت آمیز مانند تجاوز و تجاوز جان سالم به در برده بودند، استفاده می شد. اما اکنون در درمان افرادی که غم و اندوه ضربه ای یا ترومای نظامی را تجربه کرده اند، از جمله موارد دیگر استفاده می شود.
این درمان اغلب در درمان انفرادی استفاده می شود، اما می توان آن را برای گروه درمانی تطبیق داد و متناسب با نیازهای خاص فردی که به دنبال درمان است، تغییر داد. تحقیقات اخیر نشان میدهد که درمان پردازش شناختی یکی از مؤثرترین درمانها برای PTSD است و معمولاً در درمان جانبازانی که علائم استرس پس از صانحه را تجربه میکنند، استفاده میشود.
این یک فرم کوتاه از درمان است، زیرا یک دوره معمولی پردازش شناختی حدود سه ماه طول می کشد، و به همین دلیل ممکن است یک شکل درمانی مقرون به صرفه باشد که برای بسیاری از افراد مناسب است.
درمان پردازش شناختی یک درمان مبتنی بر شواهد در نظر گرفته می شود، به این معنی که اثربخشی آن توسط تحقیقات پشتیبانی شده است. یک مطالعه نشان داد که CPT موثرتر از سایر روان درمانی متمرکز بر تروما می باشد. تحقیقات اخیر نشان میدهد که CPT یکی از مؤثرترین درمانها برای اختلال استرس پس از صانحه می باشد و معمولاً در درمان جانبازانی که علائم استرس را تجربه میکنند، استفاده میشود.
اگرچه ثابت شده است که پردازش شناختی در درمان استرس پس از صانحه بسیار موثر است، اما محدودیتهای خاصی برای اثربخشی آن وجود دارد. تحقیقات بیشتری برای تعیین اثربخشی درمان مورد نیاز است. علاوه بر این، تعداد قابل توجهی از جانبازان حتی پس از تکمیل پردازش شناختی همچنان علائم استرس پس از صانحه را تجربه می کنند. تحقیقات بیشتر ممکن است به توضیح دلایل این امر کمک کند.
افرادی که علائم استرس پس از صانحه را تجربه میکنند، احتمالاً مشکلات روانی دیگری مانند سوء مصرف مواد، افسردگی و گسستگی را نیز تجربه خواهند کرد. پزشکان ممکن است استفاده از این درمان را حتی در صورت وجود مشکلات همزمان در نظر بگیرند، اما معمولاً ابتدا باید مطمئن شوند که سایر علائم آنقدر شدید نیستند که مانع روند درمان شوند.
منابع: