رابطه اشتباه با رفتارهایی از جمله بیاحترامی، عدم صداقت، رفتارهای کنترلکننده یا عدم حمایت زوج مشخص می شود. در رابطه سالم، طرفین به یکدیگر اهمیت زیادی میدهند و اجازه نمیدهند که رابطه آنها باعث آسیب به یکدیگر شود.
روابط، هسته اصلی جامعه انسانی هستند. مهم نیست که ماهیت رابطه چیست، همه ما، به ارتباط و محبت خانواده و دوستان و همچنین انواع دیگر روابط مانند رابطه عاطفی نیاز داریم. با این حال، از بین همه این نوع روابط، روابط عاطفی اغلب رضایت بخشترین و چالش برانگیزترین نوع رابطه است. پیدا کردن یک فرد خاص برای دوست داشتن، گذراندن وقت و برنامهریزی مشترک برای آینده، هیجانانگیز و انگیزهبخش است.
گاهی اوقات، مهم نیست که چقدر در ابتدا احساس خوبی داشته باشید، چون به مرور زمان رابطه به صورت ناسالم در میآید. روابط ناسالم و اشتباه میتواند مشکلات زیادی برای سلامت روان ایجاد کند و در صورت بیتوجهی به آن، به ابعاد دیگر زندگی نیز آسیب وارد خواهد کرد.
در این بخش در مورد روابط ناسالم، نشانه ها، آسیبها و راهکارهای کاربردی برای پایان دادن به این نوع رابطه صحبت خواهیم کرد.
این مقاله به شما کمک کند جنبههای سالم و ناسالم روابط را متوجه شوید. ممکن است نتوانید برخی از مسائل را حل کنید تا وضعیت ناسالم را به وضعیتی سالم تبدیل کنید، در این شرایط مرکز مشاوره ستاره ایرانیان به شما کمک میکند تا رابطه اشتباه خود را بهبود بخشیده، آن را تبدیل به رابطهای سالم کرده و آینده آن را تضمین کنید. یا بتوانید با کمترین آسیب از رابطه خارج شوید. اگر امکان حضور در مرکز مشاوره ندارید میتوانید از خدمات مشاوره آنلاین یا مشاوره تلفنی بهره ببرید.
روابط عاشقانه با احساس عشق و جذابیت مشخص میشود. درحالیکه عشق رمانتیک، میتواند متفاوت باشد؛ اما اغلب شامل شیفتگی، صمیمیت و تعهد میشود. سه ضلع یک رابطه سالم صمیمیت، تعهد و اشتیاق است که در ایجاد و ادامه رابطه نقش زیادی دارد. رابطه سالم به شما کمک میکند تا در سختیها تنها نباشید. داشتن کسی که در این مسیر به ما کمک کند، میتواند همه چیز را تغییر دهد. بیشتر بدانید.
در رابطه اشتباه و ناسالم یک از زوجین سعی میکند دیگری را با ترساندن کنترل کند. در این روابط یکی از طرفین ممکن است سعی کنند طرف مقابل را از دوستان و خانواده دور کنند یا تهدید به خشونت یا جدایی کنند. علاوه بر این روابط ناسالم شامل خشونت فیزیکی نیز ممکن است باشد. (مانند ضربهزدن، سیلیزدن، گرفتن، یا هلدادن).
برای شناسایی روابط سالم و ناسالم باید ویژگیهای آن را ابتدا شناسایی کنیم. رابطه سالم شامل صداقت، اعتماد، احترام و ارتباط راحت و منطقی بین شرکا است و با تلاش هر دو طرف ساخته میشود. در این روابط عدم تعادل قدرت وجود ندارد و طرفین هر دو در تصمیمگیریها نقش دارند. ویژگیهای رابطه اشتباه و ناسالم شامل عدم وجود موارد زیر است:
در روابط ناسالم، یکی از طرفین ممکن است احساس اضطراب ( مشاوره درمان اضطراب )، سردرگمی، عدماطمینان، گناه، شرم و حتی ناامنی داشته باشد و نتواند خود را همانطور که هست در رابطه نشان دهد و مجبور شود تظاهر کند.
نشانه های بودن در رابطه غلط به شما نشان میدهد که چه زمانی باید از رابطه خارج شوید، اگر در شناسایی این علائم مشکل دارید میتوانید از مشاور پیش از ازدواج یا مشاور خانواده کمک بگیرید، تا مطمئن شوید که در رابطه سمی و خطرناک قرار دارد.
همانطور که یک رابطه سالم نشانه های واضحی مثل ارتباط صادقانه، احترام متقابل و… دارد، در روابط ناسالم نیز نشانههای واضحی وجود دارد. در روابط ناسالم اغلب یکی از طرفین به طور مرتب احساس اضطراب، غمگینی، استرس، ناامیدی و یا بی اعتمادی میکند. این احساسات در روابطی که آزار فیزیکی یا عاطفی، فریب کاری، تناقض بین حرف و عمل وجود دارد، بیشتر خواهد بود.
برخی از نشانه های روابط ناسالم عبارتند از:
یکی از نشانه های رابطه اشتباه، آسیب های فیزیک و جسمی است که یکی از طرفین به طور مکرر به دیگری وارد می کند. مانند:
دستهای از نشانه های روابط ناسالم، آسیبهایی عاطفی است که معمولا به صورتهای زیر اتفاق میافتد:
یکی از مهمترین نکات در روابط سالم بین دو نفر، داشتن تفاهم و اتفاق نظر در ارزش ها و باورها است. بسیاری از افراد بدون توجه به این نکته وارد رابطهای میشوند که از نظر ارزشی و اعتقادات هیچ تناسبی با هم ندارند.
بهتر است در مرحله آشنایی و قبل از ایجاد دلبستگی و وابستگی با طرف مقابل خود در مورد ارزشهای اجتماعی، خانوادگی و اعتقادات مذهبی و حتی سیاسی خود صحبت کنید و فقط در صورتی رابطه را ادامه دهید که اختلاف نظر فاحشی در این زمینهها ندارید، در غیر این صورت از آن رابطه خارج شوید.
در یک رابطه سالم دو طرف فردیت، زندگی شخصی و هویت یکدیگر را به عنوان یک شخص مستقل میپذیرند و احساس مالکیت به یکدیگر ندارند. اگر طرف مقابل شما نمیتواند به شما به عنوان یک شخصیت مستقل احترام بگذارد و مدام در مورد شخصیت، نوع پوشش، ارتباط با دوستان، علایق و زمینههای مختلف زندگی شخصی شما نظر میدهد و شما را محدود میکند، بنابراین رابطه شما، رابطهای ناسالم خواهد بود.
رابطه با فردی که خصوصیات اخلاقی منفی و پرخاشگر دارد، سریع عصبانی میشود، با همه دعوا میکند، شکاک و بدبین و بدهن است و خودپسند و خودمحور رفتار میکند، رابطهای ناسالم خواهد بود و میتواند آسیبها و مشکلات برای شما ایجاد کند.
فردی که از نظر عقلی و روانی به بلوغ کافی رسیده باشد، برای زندگی خود برنامه و اهدافی دارد که برای رسیدن به آن ها تلاش میکند. اگر طرف مقابل شما این خصوصیات را ندارد، بیکار است در حالی که تحصیل هم نمیکند، در مورد اهدافش صحبت نمیکند(چون هدفی ندارد) و برنامه خاصی را برای آینده متصور نیست، فرد مناسبی برای رابطه موفق و طولانی مدت نخواهد بود، مگر اینکه شما نیز مثل او باشید.
یکی از نشانههای رابطه ناسالم، ارتباط با فردی معتاد به موادر مخدر یا مشروبات الکلی است. اگر طرف مقابل شما به مواد مخدر و الکی اعتیاد دارد و بدون آن نمیتواند زندگی کند و با وجود اینکه بارها قصد ترک داشته، اما موفق نشده، در نتیجه رابطه سالمی نخواهید داشت و باید از این رابطه دوری کنید.
در شروع رابطه معمولا خودآگاه عمل کرده و بهترین چهره خود را نشان میدهید. هرچه بیشتر با هم باشید و بهتر همدیگر را بشناسید، خود واقعی خواهید شد. اگر به این سطح آرامش نرسید و خود واقعیتان را همیشه پنهان کنید در رابطه درستی قرار ندارید.
در اکثر روابط دیده میشود که زوجین پس از دعوا و برقرارشدن آرامش در مورد احساسات خود صحبت میکنند. اگر نمیتوانید پس از دعوا با یکدیگر صحبت کنید و بهمرور دعواهای بدتر و شدیدتری را تجربه میکنید حتماً در رابطه اشتباه قرار دارید.
آیا احساس میکنید فرد بهتری برای شما وجود دارد؟ فردی که بهتر میتواند شمارا درک کند؟ این احساس نشان میدهد که رابطه شما احساس کافی بودن را ندارد.
حالا بیایید در مورد جایگاهی که در زندگی شریک زندگی خود دارید صحبت کنیم. آیا همسرتان شما را در اولویت قرار میدهد؟
زوجین باید در زندگی هم اولویت داشته باشند، اولویت نباید دوستان یا اطرافیان باشد. آیا تماسها و پیامکهای شما اغلب بیجواب میماند؟ آیا احساس میکنید تلاش شما برای رابطه یکطرفه است؟ این نشانه این است که در رابطه اشتباه قرار دارید و همسرتان شما را در اولویت قرار نمیدهد.
نیازی نیست که تمام جزئیات زندگی مشترک خود را برنامهریزی کنید، اما آیا احساس میکنید که آیندهای خوب و شاد کنار یکدیگر دارید؟ آیا احساس میکنید که در آینده کنار هم خوشحال هستید؟ بسیاری از اوقات زوجین حتی نمیتوانند آیندهای را برای رابطه تصور کنند.
به سناریوهای احتمالی آینده فکر کنید و ببینید که آیا خوشحال هستید؟ آیا کسی که در کنارش هستید مادر یا پدر خوبی میشود؟ اگر نمیتوانید این امر را تصور کنید در رابطه درستی قرار نگرفتهاید.
بودن در رابطه دلیل میخواهد. گاهی این دلایل بخاطر آرامشی که در نتیجه رابطه به دست میآید نیست. به چه دلیل رابطه خود را ادامه میدهید؟ آیا دلایل شما شامل موارد زیر است:
در روابط سالم زوجین با هم برابرند، و باید احساس قدرت کنند تا در مورد امور مالی، بدن و زندگی خود تصمیم بگیرند. در رابطه اشتباه، یکی از زوجین با ایجاد ترس، بی احترامی یا اعمال کنترل فیزیکی یا عاطفی دیگری را کنترل میکند. کنترل رفتار در یک رابطه میتواند به شکل زیر باشد:
بهترین راه برای اینکه متوجه شوید در رابطه اشتباه قرار دارید این است که با مشاور روانشناس خوب صحبت کنید، مشاور و روانشناس رابطه به شما کمک میکند تا تشخیص دهید که در رابطه سالم یا ناسالمی قرار دارید. علاوه بر این مشاور از رابطههای سمی و ناسالم آینده هم جلوگیری میکند. از دیگر نشانه های یک رابطه اشتباه میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
پایان دادن به یک رابطه اشتباه میتواند بسیار سخت باشد و تا مدتهای طولانی فرد را درگیر کند. گاهی حتی فرد به جایی میرسد که مجدد به همان رابطه اشتباه برمیگردد چون فکر میکند تمام زندگی او در آن رابطه خلاصه میگردد. اما بهتر است بدانید هر چیزی راه حل خودش را دارد و بهتر است در این گونه موارد از یک مشاور متخصص کمک بگیرید. از جمله دلایلی که از پایان دادن به یک رابطه ناسالم جل.گیری میکند میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
ایجاد دلبستگی، عادت و وابستگی و وجود خاطرات مشترک بین طرفین یک رابطه عاطفی، باعث می شود که اتمام رابطه را بسیار سخت کند، خصوصا اگر این رابطه بیش از یک سال طول کشیده باشد.
ترس از دوست داشته نشدن، یک ترس رایج و فلج کننده است، به خصوص اگر شما خودتان را فردی دوست داشتنی ندانید و یا شخص دیگری این را به شما گفته باشد. ترس از دست دادنِ “تنها شخصی!” که شما را دوست دارد، باعث می شود، بیش از آن چه که قلبا می خواهید رابطه را ادامه دهید. اما باید بدانید این ترس واقعیت ندارد، در واقع اگر شما از رابطه ناسالمی که دارید خارج شوید و این فرصت را به خودتان بدهید، شخصی را پیدا می کنید که شما را به روش های بهتر و امن تری دوست داشته باشد و بخواهد.
اینکه به خاطر داشتن یک رابطه طولانی مدت، از رابطه ناسالم خود بیرون نمی آیید، یک اشتباه محض با هزینه گزاف است، زیرا شما طی سالیان قبل به اندازه کافی زمان و انرژی روانی خود را صرف این رابطه کرده اید و نتیجه ای نگرفته اید؛ باید بدانید تمام کردن یک رابطه طولانی اصلا به معنی شکست خوردن شما نیست.
یکی از دلایل دیگری که باعث می شود، فردی از یک رابطه حتی ناسالم خارج نشود این است که تصور می کند بدون شخص مقابل نمی تواند زندگی کند، دلتنگی و جدایی را نمی تواند تحمل کند و توان شروع یک زندگی یا رابطه جدید را در خود نمی بیند.
اما باید به این نکته توجه کنید که ماندن در یک رابطه ناسالم انرژی فیزیکی و عاطفی زیادی در طولانی مدت می طلبد، بنابراین نسبت به دلتنگی و مشکلات پس از جدایی که در مدت نسبتا کوتاهی التیام پیدا می کند، هزینه های گزاف تری باید بدهید.
برای اینکه بتوانید از رابطه ناسالم بیرون بیاید باید مراحل زیر را طی کنید.
اگر در رابطه ای ناسالم هستید و می خواهید جدا شوید، اولین قدمی که برای پایان دادن به یک رابطه باید بردارید این است که در مورد همه جوانب این تصمیم مثل مشکلات و دلتنگی های بعد از جدایی، دلایلتان برای اتمام رابطه، فکر داده باشید و یک تصمیم جدی و قطعی بگیرید. برای تصمیم گیری نکات زیر را در نظر بگیرید.
اگر نمی توانید به تنهایی در این مورد تصمیم بگیرید، بهتر است از یک شخص سوم مورد اعتماد مثل مشاور کمک بگیرید.
بعد از اینکه تصمیم جدی برای قطع ارتباط گرفتید باید این موضوع را با طرف مقابلتان مطرح کنید و تصمیم خود را عملی کنید.
اگر می خواهید به صورت رو در رو تصمیمتان را مطرح کنید، به طرف مقابلتان اطلاع دهید که می خواهید در مورد موضوع مهمی با او صحبت کنید و مکان و زمان مشخصی برای این کار در نظر بگیرید؛ همچنین اگر می خواهید این کار را تلفنی و یا به صورت پیام انجام دهید، این موضوع را مطرح کنید که از رابطه خود ناراضی هستید و دلایل خود را صادقانه عنوان کنید و تصمیمتان را مطرح نمایید.
این کار را به صورت واضح، مختصر و مفید انجام دهید لازم نیست لیست بلندی از مسائل و تاریخچه مشکلات و صدماتی که دیده اید ارائه کنید، کافی است تصمیمتان را در میان بگذارید و دلیل قطع ارتباط را به طرف مقابل بگویید و بگویید نمی خواهید از این بعد هیچ تماس و ارتباطی با او داشته باشید.
مرحله بعد و یکی از سخت ترین مراحل، عملی کردن تصمیم و ثابت قدم ماندن شما است. در این مرحله شما باید به نکات زیر دقت کنید.
زمانی که تصمیمتان را مطرح می کنید، کاملا جدی باشید و حتی لبخند نزنید. همچنین گریه کردن و عصبانیت و ترحم نیز شما در موضع ضعف قرار می دهد و این احساس را منتقل می کند که در تصمیم خود تردید دارید.
زمانی که طرف مقابل با تصمیم جدی شما روبرو می شود، واکنش های متفاوتی می تواند نشان دهد. مثلا به طور متقابل مشکلات شما را مطرح کند، شما را متهم کند، عصبانی شود و یا معذرت خواهی کرده و وعده درست شدن همه چیز را بدهد. اما باید به این رفتار بی اعتنا باشید، زیرا شما تصمیمتان را گرفته اید و در مورد آن جدی و مطمئن هستید.
در مرحله آخر شما باید تمام راه های ارتباطی با طرف مقابل را قطع کنید و هیچ گونه تماسی با او نداشته باشید، گاهی لازم است ارتباط با برخی دوستان مشترکتان را نیز قطع کنید.
از آنجا که در روابط ناسالم، سابقه قطع ارتباط و دوباره برگشتن به هم، زیاد است و همچنین طرف مقابل خود را مستحق فرصت جدید و ادامه رابطه می داند، احتمالا تصمیم شما را جدی نمی گیرد یا به آن بی اعتنایی می کند. به همین دلیل، علاوه بر این که تصمیم خود را با او مطرح کردید، مهم است که جدیت و ثبات قدمتان را به او نشان دهید، بنابراین نباید به تماس های مکرر او پاسخ دهید. با جدیت تماس ها و پیامک های او را نادیده بگیرید؛ گاهی بهتر است شماره تماستان را عوض کنید.
پایان دادن به یک رابطه ناسالم با جدایی سالم یا ایده آل متفاوت است، بنابراین ممکن است مواردی وجود داشته باشد که باید به دقت مدیریت شود، این نکات عبارتند از:
جدایی و قطع ارتباط یک کار دشوار است حتی اگر در رابطه ای ناسالم بوده اید. برای کنار آمدن با این مساله و احساسات ناشی از آن بهتر است خود را با فعالیت های مورد علاقه خود سرگرم کنید، در جمع دوستان باشید و سعی کنید روال قبلی زندگی خود را بهبود ببخشید، اهداف خود را بازیابی کنید و برای آن ها تلاش کنید.
اگر پس از پایان رابطه، محدودیت ها و تغییراتی که ایجاد کرده اید، زندگی به سختی میگذرد و فشار زیادی احساس میکنید کاملا طبیعی است، اما می توانید برای کاهش فشار و تسریع روند بهبود خود از یک درمانگر یا مشاور فردی کمک بگیرید، خصوصا اگر علائم زیر را دارید حتما این کار را انجام دهید.